Ik sta met mijn fiets midden op het marktplein van Osnabrück en probeer me voor te stellen hoe hier ruim drie eeuwen geleden gezanten uit alle windstreken elkaar ontmoetten om een einde aan de jarenlange conflicten te maken. Onderhandeld werd hierover in Osnabrück en Münster. In een tijd zonder WhatsApp of mobiele telefoon werd er natuurlijk behoorlijk wat heen en weer gereden. Zogenaamde vredesruiters zorgden te paard dat iedereen op de hoogte bleef. En in hun voetsporen ga ik de komende dagen fietsen: op de Friedensroute Osnabrück – Münster.
De Friedensroute (Vredesroute) is een 163 kilometer lange fietsroute tussen Osnabrück en Münster. Er is een westelijke en een oostelijke route. Je fietst hiermee in de sporen van de vredesruiters die tussen 1643 en 1648 tussen Osnabrück en Münster reden om nieuws over de vredesonderhandelingen door te geven. Het resultaat van vijf jaar onderhandelen: de Vrede van Westfalen. Op de Friedensroute ontdek je meer over deze historisch belangrijke tijd, maar fiets je ook door mooie, afwisselende landschappen en gezellige stadjes.
Start van de Friedensroute in de vredesstad Osnabrück
Bij geschiedenis leren wij over de Vrede van Münster, die een einde aan de Tachtigjarige Oorlog maakte en daarmee het begin van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden als soevereine staat betekende. Dit was onderdeel van de Vrede van Westfalen, een hele reeks van vredesverdragen, die ook een einde aan de Dertigjarige Oorlog maakte. Vijf jaar lang werd hierover intensief onderhandeld. Dat gebeurde in twee steden: in het evangelische Osnabrück discussieerden de gezanten van de protestantse keizerlijke staten, de keizers en de Zweden, in het katholieke Münster onderhandelden de keizer, de katholieke keizerlijke staten, Frankrijk, Spanje en de Nederlanden, evenals vertegenwoordigers van Zwitserland. De constante informatiestroom tussen de twee steden vond plaats via de zogenaamde vredesruiters. Mannen te paard zorgden dat iedereen van alles op de hoogte bleef. En waar zij hun weg te paard door ongerepte gebieden moesten zoeken, fiets je op de Friedensroute Osnabrück – Münster. heerlijk relaxed
Door het heuvellandschap in de sporen van de vredesruiters
Binnen de kortste keren ben ik Osnabrück uit en fiets tussen de goudgele tarwevelden richting het zuiden. Het eerste stadje dat ik tegenkom, is Hagen am Teutoburger Wald. Deze plaats ligt mooi in het glooiende heuvellandschap van het Osnabrücker Land en staat ook wel bekend als kersenstadje. Hagen heeft de grootste verzameling zoete kersen-soorten in Duitsland en heel veel kersenbomen. En ik heb mazzel: de kersen zijn net rijp! En dus las ik onderweg een korte pauze in om er een paar te plukken en proeven.
Of het nu aan de kersen ligt of aan de goede fietspaden, als vanzelf kom ik vooruit. Hoe zuidelijker ik kom, hoe heuvelachtiger het landschap wordt. Vlak voor Bad Iburg moet ik even flink trappen en dan race ik de heuvel weer af door het Waldkurpark. Maar niet te snel hoor, want anders zou ik de kunst in het bos rondom het boomkroonpad nog missen. Voordat ik de heuvel naar het Schloss Iburg op fiets, houd ik nog een kleine pauze aan de Charlottensee met zicht op het kasteel. En dan trotseer ik toch echt die paar hoogtemeters extra naar het kasteel zelf. Dat is maar goed ook. Ten eerste omdat het uitzicht vanaf de heuvel erg mooi is, ten tweede omdat ik er het café Kroneck Salis met een idyllische tuin en heerlijke taart ontdek.
Ontspannen einde van de eerste etappe in Bad Laer
In de zonnige cafétuin is het zo goed vertoeven, dat ik misschien net iets te lang blijf zitten. Gelukkig heb ik nog maar een paar kilometer voor me tot het eindpunt van vandaag. En voor ik het weet, fiets ik dan ook al Bad Laer binnen. Ik maak nog een korte tussenstop bij de zoutwaterbron – de reden dat Bad Laer een kuuroord is – en bewonder de historische binnenstad met een combinatie van vakwerkhuizen en gebouwen van het lokale kalkgesteente ‘piepstein’. Bij Hotel Höpke parkeer ik mijn fiets in de garage en neem de fietstassen mee naar binnen. “Welkom! We hopen dat je lekker gefietst hebt?” begroet een medewerker me. “Tot het diner heb je nog tijd om te genieten van het zwembad en de sauna.” Dat klinkt perfect. Niet veel later zit ik in de kruidensauna met uitzicht op de prachtige, groene tuin. Dit is een fietsreis op z’n best!
Schitterende meren en spannende verhalen
De volgende ochtend ontbijt ik in het zonnetje. Als ik niet zoveel zin had gehad om te gaan fietsen, zou ik hier makkelijk nog een paar uurtjes kunnen doorbrengen. Maar ik pak alles in en ga weer op pad. De tarwevelden verruil ik voor het bos en opeens zie ik tussen het groen wat glinsteren. Het zijn de Heideseen. Hoe aantrekkelijk het er ook uitziet, helaas mag je hier niet zwemmen. Dus geniet ik alleen even van de koelte van het water voordat ik weer verder fiets. In Glandorf-Schwege trekt een overdekt pleintje met mogelijkheid om je fiets te repareren of je accu te laden mijn aandacht. Ook staat er een luisterstation van de Friedensroute Osnabrück – Münster. Even draaien aan het rad, op de gewenste taal klikken en luisteren maar! In dit geval naar een gesprek tussen moeder en zoon over de verwoestingen in Glandorf tijdens de Dertigjarige Oorlog. Zo ontdek ik ook waarom de kerktoren in Glandorf twee verschillende kleuren heeft. Op de Friedensroute staan trouwens twaalf zulke luisterstations met korte verhalen over de 17e eeuw en de Vrede van Westfalen.
Door het groen en leuke stadjes naar de vredesstad Münster
Zo ook in Ostbevern en Telgte, de volgende stadjes die ik passeer. De stadjes op de Friedensroute vormen een mooie afwisseling van de natuur. En maken pauzes met Kaffee und Kuchen mogelijk. Na een stuk door de groene, idyllische Emsauen gefietst te hebben, plof ik in Telgte neer op het terras van de koffiebranderij. De ijskoffie met rabarbertaart smaakt heerlijk. Daarna slenter ik nog wat door de kleine straatjes van Telgte. Het is een verrassend leuke plaats: klein, levendig met historische gebouwen en een mooie ligging aan de Ems.
Een uur later fiets ik het centrum van de vredesstad Münster binnen. Het wemelt van de mensen die shoppen, op een terrasje zitten of gewoon wat rondslenteren van de goede sfeer in Münster genieten. Münster is een echte fietsstad, dus ik besluit nog een rondje te doen. Langs de arcaden van de patriciërshuizen aan de Prinzipalmarkt en het Stadhuis van de Vrede van Westfalen, over de Domplatz met de St.-Paulus-Dom, langs het Schloss en door het vele groen. Uiteindelijk stap ik af bij het vegan café Krawummel voor een heerlijke bowl. Als ik daarna met een fiets aan de ene hand en een ijsje in de andere hand naar het hotel loop, hullen de laatste zonnestralen de historische gebouwen in een prachtig avondlicht.
Het vogelparadijs van Münster: de Rieselfelder
Zo vol en levendig als Münster gisteravond was, zo rustig is het de volgende ochtend. In de stad, maar ook erbuiten. Al snel fiets ik weer midden in het groen. Op een kleine tien kilometer afstand liggen de Rieselfelder. Je zou het niet zeggen als je het natuurgebied nu ziet, maar ooit waren deze vloeivelden onderdeel van de waterzuivering van het rioolwater uit Münster. Nu is het een Natura-2000-gebied en het thuis van vele bijzondere en bedreigde vogelsoorten. En vogels hoor ik! Terwijl ik tussen de natte velden doorfiets, hoor ik het gekwak, gekwetter en gefluit van vogels. Van een andere fietser had ik ’s ochtends bij het ontbijt de tip gekregen om in ieder geval een uitzichttoren te beklimmen. Van bovenaf zie je de vogels nog beter!
Van vergaderdorpen naar bergstadje
Via Greven en Ladbergen fiets ik weer in noordelijke richting. Beide plaatsen waren voor de Vrede van Westfalen vanwege hun ligging tussen Osnabrück en Münster belangrijk. Het is zeer waarschijnlijk dat gezanten uit beide steden elkaar tegemoet kwamen en daarbij bijvoorbeeld in het Gasthaus zur Post in Ladbergen onderhandelden of overnachtten in Zollburg Schöneflieth in Greven. Bij de luisterstations laat ik me door spannende verhalen mee terug in de tijd voeren.
Aan het einde van de middag bereik ik Tecklenburg, ook wel het noordelijkste bergdorpje van Duitsland genoemd. Mijn fiets laat ik net buiten het centrum staat om door de romantische straatjes vol vakwerk te lopen. De middeleeuwse burcht dient vandaag de dag als coulisse voor musicals, ten tijde van de Dertigjarige Oorlog was deze van strategisch belang en kon nooit worden ingenomen. In Tecklenburg verlaat ik de Friedensroute Osnabrück – Münster een stukje om te overnachten in het Ringhotel Teutoburger Wald in Brochterbeck. Een plons in het zwembad en lekker relaxen in de sauna doen de vermoeide fietsersbenen erg goed na de 65 kilometer van vandaag!
Op de Friedensroute door het groen terug naar Osnabrück
Het is inmiddels routine geworden: ontbijten, fietstassen inpakken, navigatie instellen, helm op en los geht’s! Vandaag doe ik dit voor het laatst op de Friedensroute want vandaag fiets ik terug naar Osnabrück. Vlak na Tecklenburg is een verrassend mooi stukje route, dat ter afwisseling niet over asfalt, maar over een bospad gaat. De frisse ochtendzon piept door het bladerdek heen: het belooft weer een echt zomerse dag te worden.
Na een uurtje bereik ik Lengerich. Deze kleine plaats speelde een belangrijke rol tijdens de vredesonderhandelingen in de 17e eeuw. In juli 1645 ontmoetten gezanten uit alle windstreken elkaar in Lengerich. Het resultaat: het Lengerich Conclusum. Hierin werd bepaald dat voor het eerst in het Duitse rijk alle rijksstanden mochten meepraten over de politiek. Dit verdrag ligt ten grondslag aan de oprichting van de Verenigde Naties. Meer over het belang van Lengerich in de 17e eeuw hoor ik even later net buiten de stad: bij het luisterstation met overdekte bank in de vorm van een band, die de verbinding tussen Osnabrück en Münster symboliseert.
Via Hasbergen fiets ik vervolgens de laatste kilometers naar Osnabrück. Tot vlak voor de binnenstad gaat de fietsroute door het groen. Met het idyllische Eselspatt steek ik het kleine riviertje de Düte over en fiets dan door het statige Katharinenviertel. Mijn fietstocht eindig ik waar ik ‘m begonnen ben: op het plein voor het Stadhuis van de Vrede in Osnabrück.
Mijn etappes op de Friedensroute Osnabrück – Münster
De meerdaagse fietsroute Friedensroute is 163 kilometer lang en kan op verschillende manieren opgedeeld worden. Sportievelingen fietsen op de racefiets in één dag van Osnabrück naar Münster en de volgende dag weer terug. Maar je kunt de route ook in drie of vier etappes opdelen. Door de vele stadjes langs de Friedensroute heb je genoeg overnachtingsmogelijkheden. Ik reisde zelf op dag 1 met de trein naar Osnabrück, fietste vier etappes en reisde op de vierde dag weer met de trein naar huis.
Etappe 1: Osnabrück – Bad Laer
- Lengte: 31,9 km
- Hoogtemeters: 310 omhoog, 290 omlaag
- Highlights: Vredesstad Osnabrück met Friedenssaal, kersenstadje Hagen am Teutoburger Wald, Bad Iburg met boomkroonpad en kasteel, Bad Laer met historisch centrum en gradeerwerk
- Overnachting in Hotel Höpke in Bad Laer
Etappe 2: Bad Laer – Münster
- Lengte: 53,3 km
- Hoogtemeters: 180 omhoog, 210 omlaag
- Highlights: Heideseen, Glandorf, Schloss Loburg in Ostbevern, Emsauen bij Telgte, historisch centrum van Telgte, Vredesstad Münster met Friedenssaal
- Overnachting in Hotel Feldmann in Münster
Etappe 3: Münster – Tecklenburg (Brochterbeck)
- Lengte: 65 km
- Hoogtemeters: 390 omhoog, 380 omlaag
- Highlights: Rieselfelder Münster, kunst op de Emsdijk bij Greven, marktplein Greven, Ladbergen met vakwerkhuizen, Sonnenhügelsee, Haus Marck, vakwerkstadje Tecklenburg
- Overnachting in Ringhotel Teutoburger Wald in Brochterbeck
Etappe 4: Tecklenburg (Brochterbeck) – Osnabrück
- Lengte: 36,4 km
- Hoogtemeters: 310 omhoog, 310 omlaag
- Highlights: Lengerich, pauzebank en luisterstation Lengerich net buiten de stad, Eselspatt vlak voor Osnabrück
Je kunt de Friedensroute perfect met de trein bereiken. Vanuit Nederland zijn er goede treinverbindingen naar Osnabrück en Münster. Andere plaatsen langs de route met een station zijn Greven, Hagen-Natrup, Hasbergen, Lengerich, Ostbevern-Brock (ca. 6 km van het centrum) en Telgte.
– Disclaimer: Voor de fietsreis op de Friedensroute werd ik uitgenodigd door de Tourismusgesellschaft Osnabrücker Land mbH en de Münsterland e.V.. Zoals je van me gewend bent, is het enthousiasme in dit artikel 100% dat van mij. –